«Ένα από τα πιο θαυμαστά κατορθώματα του νεοελληνικού δαιμονίου τα τελευταία χρόνια, είναι ότι μπόρεσε να συμπυκνώσει στη «χώρα της πορτοκαλέας» τις «χάρες» τριών διαβόητων αρχαίων πόλεων, έτσι που η σημερινή κοινωνική πανίδα μας να είναι κάτι σαν κοκτέιλ από Άβδηρα, Σύβαρη και Κλαζομενές.
Θυμάστε, βέβαια, πως οι νεόπλουτοι κάτοικοι των Αβδήρων της Θράκης, εκεί απέναντι από την Θάσο, ήταν σπάταλοι, ματαιόδοξοι, φαντασμένοι «μέχρι κουφότητος». Το όνομα Αβδηρίτης είχε καταντήσει υβριστικός χαρακτηρισμός. «Αβδηριτισμός» σήμαινε την ακρισία και την κενοδοξία κι είχαν καθιερωθεί σχετικές εκφράσεις, όπως «αβδηριτικόν πάθος» (αρρώστια) και «αβδηριτισμόν οφλισκάνω» (πάσχω από – κατηγορούμαι για αβδηριτισμό).
Δεν ήταν λιγότερο προικισμένοι οι Συβαρίτες της Κάτω Ιταλίας, κοντά στον Τάραντα. Μαλθακοί, ανέμελοι κι ανέμυαλοι, δεν είχαν νου παρά για χαροκόπια κι επίδειξη. Τόσο που – λέει – είχαν διώξει τα κοκόρια μακριά απ” την πόλη, για να μην τους χαλάνε τον πρωινό ύπνο με το λάλημά τους. Ο «συβαριτισμός» δεν είχε τίποτα να ζηλέψει από τον «αβδηριτισμό».
Όσο για τις Κλαζομενές – τη σπουδαία πόλη της Μικρασίας, κοντά στη Σμύρνη – οι κάτοικοι της είχαν γίνει τόσο δυσφημώς γνωστοί για την απρεπή συμπεριφορά τους, που φτιάχτηκε για αυτούς η παροιμιακή φράση «εξέστω ή έξεστι Κλαζομενίοις ασχημονείν («επιτρέπεται στους Κλαζομένιους να ασχημονούν»).
Μάριος Πλωρίτης, «Νεοέλληνες Αβδηρίτες και Σία», 26/5/91
Επιφυλλίδες 1989 – 2004, τόμος Α. εκδ Ίδρυμα Βουλής των Ελλήνων.
Προς τι η αντιγραφή και δημοσίευση του κειμένου;
Για πολλούς και διάφορους λόγους… Πρωτίστως για την σπουδαιότητα και την (κρυφή) διδακτικότητα του κειμένου. Δεν θυμάμαι να είχα ακούσει στο σχολείο για τις έννοιες, που αναφέρθηκαν το 1991 στο εν λόγω άρθρο του σπουδαίου Μάριου Πλωρίτη. Η Ιστορία επαναλαμβάνεται λένε και είμαι απόλυτα σύμφωνος με αυτή την άποψη. Το κρίσιμο σημείο καμπής όμως βρίσκεται στη γνώση της ή, έστω, στην αναζήτηση και τη μελέτη της. Όσο παραμένουμε απαίδευτοι της Ιστορίας του παρελθόντος μας, τόσο θα γινόμαστε δέσμιοι του μέλλοντος μας, θύματα καταστάσεων σαν την σημερινή που ζούμε όλοι μας. Και το χειρότερο; Ο λαός καθίσταται ανίκανος να βρει την λύση που θα τον προστατέψει από τα τρέχοντα δεινά και θα τον γλιτώσει από τα επόμενα.
Δευτερευόντως, για την ικανότητα του Μάριου Πλωρίτη να γράφει δοκίμια σε ένα μέσο όπως ο ημερήσιος και περιοδικός τύπος. Ο Πλωρίτης, επ' ουδενί δεν είναι «δημοσιογράφος» ή «αρθρογράφος». Η σκέψη του, επηρεασμένη από την βαθιά γνώση της Ιστορίας και την λατρεία του για το θέατρο (υπήρξε μελετητής, μεταφραστής και κριτικός), παράγει κείμενα που ισορροπούν στην διαχρονικότητα της Ιστορίας, τον θεατρικό συναισθηματισμό και την επικαιρότητα της εποχής. Ουδέποτε «χάιδεψε τα αυτιά» των αναγνωστών του, με κείμενα «λειασμένα». Παραμένει ευθύς, αυστηρός, επικριτικός εκεί που χρειάζεται, διδάσκει δίχως να το δείχνει, δίχως να το επιβάλλει.
Αν θαυμάζω κάτι στον λόγο του, είναι η ικανότητα του να εμπλουτίζει τα κείμενα του με αποφθέγματα και αναφορές σε πνευματικούς ανθρώπους του παρελθόντος. Έτσι, καθώς διαβάζεις για την (τότε) πραγματικότητα της Ελλάδας, βλέπεις να παρελαύνουν μπροστά σου ο Θουκυδίδης, ο Σωκράτης, ο Μάρκος Αυρήλιος, ο Μπρεχτ, ο Μαρξ κ.α. Πραγματικό σχολείο για εκείνον που έλκεται από τις παραπομπές και τις αναζητά.
Υπάρχει πλήθος γραπτών του Πλωρίτη. Είναι λίγο δύσκολο να βρεθούν βέβαια, λόγω της παλαιότητας των εκδόσεων. Η προαναφερθείσα έκδοση, που ολοκληρώνεται σε 2 τόμους, αποτελεί μια αντιπροσωπευτική εικόνα της οξυδέρκειας του Πλωρίτη που, ακριβώς γιατί έχει πολλαπλές αναγνώσεις, αξίζει – και με το παραπάνω, μια δεύτερη, τρίτη και – γιατί όχι; – πολλαπλή ανάγνωση.
Υ.γ.: ο Πλωρίτης, του οποίου τις επιφυλλίδες διάβαζα από το 1995 στο «Βήμα της Κυριακής», πέθανε τον Δεκέμβριο του 2006. Ετάφη στο Α' Νεκροταφείο Αθηνών, σε μια ένδειξη αναγνώρισης της σπουδαίας προσφοράς του. Λυπηρό που το μνήμα του, όταν το επισκέφτηκα το 2016, βρισκόταν σε αντιστρόφως ανάλογη κατάσταση.
Πρώτη δημοσίευση: BOOKLOVER’S BLOG / Books.gr by Eleftheroudakis
Σχόλια
Δημοσίευση σχολίου