Κορνήλιος Καστοριάδης – Η αρχαία ελληνική δημοκρατία και η σημασία της για μας σήμερα

Πολλάκις έχει γίνει το ερώτημα αν καταγόμαστε πράγματι από τους αρχαίους Έλληνες, αν μας συνδέουν δεσμοί αίματος ή οτιδήποτε που να προσδιορίζει συνέχεια στο πέρασμα της Ιστορίας.

Η απάντηση δεν μπορεί να αποτυπωθεί σε ένα κατηγορηματικό «ναι» ή ένα «όχι». Επιπόλαια, ναι θα απαντούσε εκείνος που θα έβλεπε ιστορική συνέχεια στην γλώσσα, την κοινή γεωγραφική εξέλιξη ή την υιοθέτηση του δημοκρατικού πολιτεύματος. Επίσης επιπόλαια, όχι θα απαντούσε εκείνος που διακρίνει απουσία δεσμών αίματος, ασυνέχεια στις κοινωνικές δομές, ασυνέχεια ακόμη και στη γλώσσα.

Δεν γνωρίζω αν ο Κορνήλιος Καστοριάδης θα θεωρούσε ως προσόν της σύγχρονης ελληνικής δημοκρατίας την αντιγραφή ή την υιοθέτηση παραδόσεων/θεσμών του παρελθόντος, τόσο του ελληνικού όσο και αυτού που μας επιβλήθηκε. Και αυτό διότι αναγνωρίζει στην μοναδικότητα της αρχαίας ελληνικής δημοκρατίας την ικανότητα να αμφισβητείται οτιδήποτε κεκτημένο, δοσμένο ως θέσφατο.

Ορμώμενοι από την αρχή της αμφισβήτησης, οι αρχαίοι Έλληνες απασχολήθηκαν με τον τρόπο της ζωής, τον τρόπο εκείνο με τον οποίο η πόλη, η πόλις, θα οδηγούνταν στην ευημερία – την ευημερία όλων και όχι των ολίγων. Για αυτό και ήταν καθήκον όλων των πολιτών η μετοχήστα κοινά. Αποτέλεσμα αυτού του τρόπου, είναι η γέννηση της δημοκρατίας, έννοια που προϋποθέτει το αυτόνομο, αυτόδικο και αυτοτελές της κάθε πόλης – κράτους.

Την σπουδαιότητα των επιχειρημάτων του Καστοριάδη επιβεβαιώνουν αναφορές στις τραγωδίες που γράφονται εκείνη την περίοδο ή ακόμη και στην Ιστορία του Θουκιδίδη, που μιλά για Αθηναίους και όχι για Αθήνα, για Σπαρτιάτες και όχι Σπάρτη, για Κερκυραίους και όχι Κέρκυρα: για τον Θουκιδίδη – και συνακόλουθα τον Καστοριάδη – η πόλις υφίσταται στους πολίτες της και όχι στον γεωγραφικό προσδιορισμό.

Η σπουδαιότητα των αρχαίων Ελλήνων έγκειται στην ανάγκη της εξεύρεσης εκείνου του τρόπου που ικανοποιεί τις ανάγκες των πολιτών και κομίζει λύσεις που ταιριάζουν στις ανάγκες των πολιτών – δεν αντιγράφηκαν επιλογές τρίτων, δεν αξιοποιήθηκαν επιταγές άλλων. Οι ίδιοι, μόνοι τους, δημιούργησαν το πλαίσιο μέσα από το οποίο μπόρεσαν να αναδείξουν την ιδιαιτερότητα της σκέψης τους, του πολιτισμού τους.

Το βιβλιαράκι – μετρά 60 σελίδες μόλις – περιλαμβάνει τη διάλεξη που έδωσε ο Καστοριάδης στο Λεωνίδιο, στις 17/8/1984 και περιλαμβάνει και ερωτήσεις των συμμετασχόντων. Αποτελεί ένα έξοχο μέσο ώστε να εισέλθει κάποιος στον τρόπο σκέψης του Καστοριάδη – και να αποφασίσει αν θα εισχωρήσει εν τέλει περαιτέρω σε αυτή.

Πρώτη δημοσίευση: BOOKLOVER’S BLOG / Books.gr by Eleftheroudakis

Σχόλια

Δημοφιλείς αναρτήσεις από αυτό το ιστολόγιο

Αντώνης Βαρδής - μουσική γεωγραφία

Με τον όρο "Μουσική γεωγραφία", σημαίνει πως επιχειρείται να χαρτογραφηθεί η μουσική υπόσταση ενός καλλιτέχνη μουσικού και, ει δυνατόν, να οριστούν τα πέρατα της δημιουργικότητάς του. Δεν γνωρίζω αν κατάφερα να βρω τις σωστές συντεταγμένες. Άλλωστε, οι απόπειρες αυτές, κρύβουν μια υποκειμενικότητα που, ενίοτε, βρίσκεται (ή κινδυνεύει να βρεθεί) εκτός εποχής. Αλλά πάλι, αν κάτι χαρακτηρίζει τα έργα στις εποχές, είναι αυτό: η ανακολουθία με τον τρέχοντα καιρό τους. Το μόνο, θαρρώ, που είναι διακριτό, είναι το γνήσιο του κινήτρου. Και για τον Αντώνη Βαρδή, το ερέθισμα είναι πάντοτε ειλικρινές. Υπάρχουν περιπτώσεις ανθρώπων που «γράφουν» στη μνήμη μας με έναν ανεξήγητο τρόπο. Στο γιατί αυτής της διαδικασίας, η επίκληση του αυθόρμητου συναισθηματισμού ως απάντηση, θα μπορούσε να τερματίσει μονομιάς τη συζήτηση. Στα δικά μου μέτρα όμως, θαρρώ πως αυτή η προσέγγιση είναι πολύ πρόχειρη και επιφανειακή, κυρίως γιατί αγνοεί την ύπαρξη κάποιων διακριτών επιπέδων αυτού του συναισθηματι...

Γιώργος Νταλάρας: Πρώτα μουσικός

Φωτό από τις πρόβες για το αφιέρωμα στον Απ. Καλδάρα- Νάουσα, 5/9/12 Η πρώτη φορά που συνάντησα από κοντά τον Γιώργο Νταλάρα , ήταν το 2004 στη Θεσσαλονίκη , στα παρασκήνια των... αφιερωματικών του παραστάσεων για τον Β . Τσιτσάνη . Περίμενα υπομονετικά τη σειρά μου, καθώς υπήρχαν πολλοί μπροστά μου που ήθελαν να του μιλήσουν. Όσο περνούσε η ώρα, μπορούσα να διακρίνω τους διαλόγους. Οι περισσότεροι, τον επαινούσαν για την φωνή του και την αποδοτικότητα της, εκφράζοντας πλήθος εγκωμίων, φέρνοντάς τον έτσι σε αμηχανία. Όταν ήρθε η σειρά μου, του έδωσα να μου υπογράψει το πρόγραμμα των παραστάσεων. Τότε, του είπα κάτι σχετικό με την κιθάρα του . Εξεπλάγη και με ρώτησε αν είμαι μουσικός. Του ανέφερα πως είμαι κιθαρίστας . Έδειξε ενδιαφέρον και ξεκίνησε μια σύντομη συζήτηση περί μουσικών οργάνων, που κατέληξε στην προτροπή «συνέχισε ...

Γιώργος Νταλάρας: Ανάγνωσμα κιθαριστικής πορείας - μια μισοτελειωμένη καταγραφή.

Η ακόλουθη απόπειρα, αποτελεί το αποτέλεσμα της θέλησης μου να καταγραφεί μια ακολουθία αναμνήσεων, που αφορά το μουσικό κόσμο ενός μουσικού. Το ερώτημα «με τι κιθάρες παίζει ο Νταλάρας;» μπορεί να απαντηθεί αρκετά ικανοποιητικά, αν θεωρηθεί πως, ό,τι μας έχει δείξει όλα αυτά τα χρόνια σε φωτογραφικά ή τηλεοπτικά στιγμιότυπα, αποτελεί ένα μεγάλο μέρος της πλούσιας συλλογής του. Θα μπορούσα να αναλωθώ σε εικασίες ή σε φήμες, για να φορτώσω και άλλα μοντέλα στη συλλογή του, τα οποία, για διάφορους λόγους, απέφυγε να μας δείξει. Για παράδειγμα, μόνο εικασίες μπορούν να γίνουν για το αν μια κιθάρα που βρίσκεται πίσω του καθώς παίζει σε ένα στούντιο είναι δική του ή αν εμφανιζόμενος κάπου έκτακτα με ένα άγνωστο, για εμένα, όργανο, αποτελεί προϊόν δικής του συλλογής. Αν λοιπόν το ερώτημα «με τι κιθάρες παίζει» μπορεί να απαντηθεί με μεγάλη ασφάλεια, το ερώτημα «πόσες κιθάρες έχει;» δε μπορεί να απαντηθεί με την ίδια σιγου...

Θανάσης Γιώγλου - Σταύρος Κουγιουμτζής: Άσε με πάλι να σου πω Οι μικρές πολιτείες του Σταύρου Κουγιουμτζή, μέσα από τα μάτια (και την ψυχή) του Θανάση Γιώγλου. Πάει καιρός (και την εποχή του blog του Ελευθερουδάκη) από τότε που έγραψα για τελευταία φορά για κάποιο βιβλίο. Αφορμή για να σπάσω αυτό το αρνητικό σερί,ή ταν η παρουσίαση, πριν από λίγες ημέρες στη Θεσσαλονίκη, του βιβλίου του Θανάση Γιώγλου «Σταύρος Κουγιουμτζής – Άσε με πάλι να σου πω», που αναφέρεται στον βίο και το έργο του Σταύρου Κουγιουμτζή. Πρόκειται για μια καταγραφή που ο χαρακτηρισμός «πλήρης» ίσως να φαντάζει και ελλιπής. Θα τολμούσα να πω πως όποιος διαθέτει το βιβλίο, είναι σαν να έχει στα χέρια του ολόκληρο το έργο του συνθέτη. Και αυτό είναι μια αρχή για εκείνον που ενδιαφέρεται να ανακαλύψει την πορεία του Κουγιουμτζή στα χρόνια. Το παρόν κείμενο φυσικά και δεν αποσκοπεί στο να προμοτάρει το βιβλίο του φίλου Θανάση, γιατί, πολύ απλά… δε μπορεί: πρώτον γιατί το αναγνωστικό κοινό αυτής της συ...

Live at the Acropolis - «για τους Θεούς»

«Αν η θέληση σου, σου προτάσσει ένα δρόμο, ενώ ο κόσμος ακολουθεί τον αντίθετο, τότε ακολούθησε το δρόμο που επιθυμείς. Δεν χρειάζεται να ακολουθείς το σωρό, δεν χρειάζεται να υποκύψεις στις ορέξεις του». Με αυτά τα πατρικά διδάγματα ο Yanni πορεύτηκε στη ζωή. Πεισματικά, έβαλε το κεφάλι κάτω και δούλεψε, κατακτώντας την υψηλότερη για αυτόν κορυφή. Μια κορυφή που, μπορεί για τον ίδιο να σήμαινε το τέλος ενός επίπονου δρόμου, σηματοδοτούσε όμως την αρχή μιας νέας και ακόμη συναρπαστικότερης πορείας. Η ιδέα Για τον Yanni , το δικό του όνειρο ζωής, ήταν το να παίξει στο Ηρώδειο. Η αίγλη του θεάτρου, ο Παρθενώνας, που μοιάζει να κρέμεται στην άκρη του Ιερού βράχου και η ιστορία του χώρου, καθιστούν την παρουσία στο ιστορικό Ωδείο μια αξεπέραστη εμπειρία. Μορφές παγκόσμιου βεληνεκούς έχουν σταθεί στο Ηρώδειο: Fairuz , Sinatra , Karajan, Κάλλας, για να μην αναφερθούμε και στους εγχώριους καλλιτέχνες . Η χρήση του χώρου αποτελεί έν...

Γιώργος Νταλάρας - Ο τραγουδιστής

επί σκηνής... (φωτό Γιάννη Βελισσαρίδη, πηγή: https://www.georgedalaras.com/photoalbum/on-stage/ ) Προσπαθώντας να τακτοποιήσω μέσα μου το φαινόμενο που λέγεται Νταλάρας, είχα αποπειραθεί το 2013, μέσω ενός άρθρου που δημοσιεύτηκε στο Ogdoo . gr (περισσότερα εδώ: Ogdoo.gr ) να αποκρυπτογραφήσω τις ορίζουσες που διέβλεπα στην καλλιτεχνική του υπόσταση και πορεία. Στο κείμενο επικεντρώθηκα στη μουσική του ιδιότητα, ισχυριζόμενος πως πρώτα και πάνω από όλα είναι μουσικός. Για να καταλήξω σε αυτό το συμπέρασμα, είχα προηγουμένως αναλωθεί, επί μακρόν είναι η αλήθεια, σε επαναληπτικές ακροάσεις του υλικού του: στο σπίτι, στο αυτοκίνητο, στα ακουστικά του τηλεφώνου μου – ακροάσεις πιο εξαντλητικές, αφού η κάθε επανάληψη εστίαζε και σε διαφορετική πτυχή: στο τραγούδισμα, στην ερμηνεία, στην ενορχήστρωση, στη μουσική φρασεολογία και έπειτα στο συσχετισμό όλων αυτών των παραμέτρων. Η κάθε ακρόαση, που γινόταν στη βάση των προαναφερθέντων κριτηρίων, ...

Όταν ο Frank Sinatra συνάντησε τον Carlos Jobim

Sinatra & Jobim στο στούντιο (1967) Από τον Γενάρη του 1999, το διεθνές αεροδρόμιο του Ρίο ονομάζεται “Διεθνές αεροδρόμιο Antonio Carlos Jobim” (GIG), ως φόρος τιμής στον καλλιτέχνη που εφηύρε τη bossa nova. Από το Μάιο του 2008, ένα Αμερικανικό γραμματόσημο φέρει τη μορφή του Frank Sinatra, τιμώντας έτσι τον πλέον ολοκληρωμένο καλλιτέχνη του περασμένου αιώνα. Πώς θα μπορούσαμε να συνδέσουμε αυτά τα δυο γεγονότα; Ένα γραμματόσημο επιτρέπει σε ένα γράμμα ή ένα δώρο για να ταξιδέψει από τη μία άκρη του κόσμου στην άλλη, αλλά η αποστολή προϋποθέτει την αξιοποίηση του εναέριου μέσου μεταφοράς, που θα εξασφαλίζει την παγκοσμιότητα της αποστολής. Αν λοιπόν η φωνή του Sinatra αποτελεί το διαβατήριο για να εισέλθει κάποιος στον μουσικό του κόσμο, τότε σίγουρα η μουσική του Jobim, αποτελεί τον καλύτερο τρόπο για να ταξιδέψει αυτός ο ήχος στα πέρατα του κόσμου. Θα χρειαστεί να γυρίσουμε πίσω στο χρόνο 49 ολόκληρα χρόνια, για να δούμε την συνάντηση αυτ...

Βαγγέλης Κορακάκης - Ο ευγενής φιλόσοφος

Βαγγέλης Κορακάκης – Ο «ευγενής» φιλόσοφος Πολλοί ίσως απορήσουν με τον τίτλο του άρθρου ή ακόμη και να σπεύσουν να κρίνουν την εν λόγω παρομοίωση ως υπερβολική ή άστοχη. «Τι σχέση έχει η ευγένεια με τη φιλοσοφία» θα αναρωτηθεί κάποιος ή «γιατί θα πρέπει ένας φιλόσοφος να είναι απαραίτητα και ευγενής; Και από την άλλη, τι ορίζεται εν τέλει ως φιλοσοφία και τι ως ευγένεια;» ταβέρνα "Γεντί", Θεσσαλονίκη, 16/9/2022 «Μη μιλάς μες στη μιζέρια περί ήθους και τιμής» έλεγε ο Άκης Πάνου στο «Φέρε» που ερμήνευσε ο Γιώργος Νταλάρας το 1982. Και, αναλογιζόμενοι σε βάθος την αλήθεια αυτής της κουβέντας, αυτομάτως κλονίζονται μέσα μας οι επιταγές που πορεύουν τις κοινωνίες μας στα χρόνια. Το ερώτημα του αναγνώστη τώρα αλλάζει: «Επομένως δεν έχουν αντίκρισμα οι ορολογίες, δεν υφίστανται αξίες; Και αν ναι, τότε πως μπορείς να αποκαλείς κάποιον ευγενή ή φιλόσοφο, εφόσον αυτές οι αξίες δεν υπάρχουν;» Η συλλογιστική μου έχει ως αφετηρία την πεποίθηση πως οι τίτλοι δεν ταιριάζουν στ...

Η "Συναυλία" του 1988 και ένας... πόθος

Tο Μάϊο του 2010, η Universal, με την άδεια της Frank Sinatra Enterprises LLC αποκαθιστά ολόκληρο το track list της συνεργασίας του Frank Sinatra και του Antonio Carlos Jobim, διανέμοντας στο κοινό το σύνολο των ηχογραφήσεων τους από το... 1967, καθώς και ακόμη τρία τραγούδια που είχαν μείνει στο συρτάρι (περισσότερα εδώ: https://ppetrakis.blogspot.com/2020/04/frank-sinatra-carlos-jobim.html). O δίσκος τιτλοφορείται “Francis Albert Sinatra & Antonio Carlos Jobim: The complete Reprise recordings” και αποκαθιστά μια "αδικία" που συνέχιζε για σαράντα σχεδόν χρόνια. Παρόμοια περίπτωση αναγέννησης χαμένου υλικού, συναντάμε και στο μέγα (κιθαριστικό) γεγονός που αφορούσε τη σύμπραξη των Paco De Lucia, Al di Meola και John McLaughlin: οι κοινές τους παραστάσεις το 1980, κυκλοφόρησαν σε δίσκο το 1981, με τίτλο "Friday night in San Francisco". Επρόκειτο για την ηχογράφηση της Παρασκευής, 5 Δεκεμβρίου του 1980. Μόλις πέρσι όμως, ο ίδιος ο Meola ανακοίνωσε πως ...

Lawrence of Arabia - Το έπος

Ένα από τα πιο εμβληματικά κείμενα όλων των εποχών, στην δική μου κρίση, παραμένουν οι «Επτά Στύλοι της Σοφίας» , του Τ. Ε. Lawrence (1888 – 1935), γνωστού και ως «Λώρενς της Αραβίας» . Στις 900 περίπου σελίδες του βιβλίου (μια μικρή αναφορά στο βιβλίο, εδώ ) , ο Ουαλός συγγραφέας καταγράφει την στρατιωτική του δράση ενάντια των Τούρκων στην Μέση Ανατολή, συνεπικουρούμενος από τις νομαδικές φυλές των Αράβων και των Βεδουίνων, που ζούσαν και δρούσαν στην περιοχή. Το βιβλίο έχει μοναδική γραφή, πληρέστατες περιγραφές προσώπων, ιστορικών γεγονότων, τοπίων, καταιγιστική δράση και μια οπτική ματιά που, με μικρές μόνο αλλαγές στο πέρασμα του χρόνου, φωτογραφίζει την Μέση Ανατολή του σήμερα. Ποιος ήταν ο Lawrence ; Γεννήθηκε στο Tremadoc της Βόρειας Ουαλίας το 1888, σπούδασε στην Οξφόρδη κλασικές γλώσσες, αρχαιολογία και μεσαιωνική ιστορία. Στα 21 του ανακαλύπτει τον Αραβικό κόσμο όταν, στα πλαίσια της διατριβής του, διένυσε έν...

Πετράκης Πέτρος - γράφω για να καταλάβω

Αναζήτηση αυτού του ιστολογίου