 |
| Adamas CVT (προσωπική συλλογή) |
Η ακόλουθη απόπειρα, αποτελεί το αποτέλεσμα της θέλησης μου να καταγραφεί μια ακολουθία αναμνήσεων, που αφορά το μουσικό κόσμο ενός μουσικού. Το ερώτημα «με τι κιθάρες παίζει ο Νταλάρας;» μπορεί να απαντηθεί αρκετά ικανοποιητικά, αν θεωρηθεί πως, ό,τι μας έχει δείξει όλα αυτά τα χρόνια σε φωτογραφικά ή τηλεοπτικά στιγμιότυπα, αποτελεί ένα μεγάλο μέρος της πλούσιας συλλογής του. Θα μπορούσα να αναλωθώ σε εικασίες ή και σε φήμες για να φορτώσω και άλλα μοντέλα στη συλλογή του, τα οποία, για διάφορους λόγους, απέφυγε να μας δείξει. Για παράδειγμα, μόνο εικασίες μπορούν να γίνουν για το αν μια κιθάρα που βρίσκεται πίσω του καθώς παίζει σε ένα στούντιο είναι δική του ή αν εμφανιζόμενος κάπου έκτακτα με ένα άγνωστο, για εμένα, όργανο, αποτελεί προϊόν δικής του συλλογής.
Αν λοιπόν το ερώτημα «με τι κιθάρες παίζει» μπορεί να απαντηθεί με μεγάλη ασφάλεια, το ερώτημα «πόσες κιθάρες έχει;» δε μπορεί να απαντηθεί με την ίδια σιγουριά. Και αυτό γιατί χρειάζεται και η δική του συμβολή σε αυτό. Έτσι δικαιολογείται και ο υπότιτλος του παρόντος: μια μισοτελειωμένη ανάγνωση. Η οποία, επόμενο είναι, ότι θα ανανεώνεται όσο καταφθάνουν καινούριες πληροφορίες.
Έτσι, και επειδή προτιμώ να βασίζομαι σε αυτά που βλέπουν τα μάτια μου και όχι αυτά που άκουσαν τα αυτιά μου (εξαιρώ τις, κατά καιρούς, κατ’ ίδιαν μας συζητήσεις, όπου πάντοτε ήταν πρόσχαρος να απαντήσει, να προτείνει, να διευκρινίσει και να σχολιάσει), αναπτύσσεται η ακόλουθη λίστα, που αποτελεί προϊόν χρονολογικού κριτηρίου.
Να σημειωθεί πως καταγράφονται όργανα που έχουν μια σταθερή παρουσία στις εμφανίσεις του (τηλεοπτικές, φωτογραφικές κτλ), γεγονός που δηλώνει πως πρόκειται για μέρος της συλλογής του και όχι κάποιο "δάνειο" μουσικού σε μουσικό.
Η ακουστική κιθάρα επί της σκηνής
Στα μέσα της δεκαετίας του 1960, οι μουσικές σκηνές μεγαλώνουν, το κοινό που παρακολουθεί τις συναυλίες αυξάνεται δραματικά και οι επέλαση του ηλεκτρισμού στα πλήκτρα και τις ηλεκτρικές κιθάρες, ρίχνουν σε δεύτερη μοίρα τα ακουστικά όργανα. Η ακουστική κιθάρα (ξύλινο σώμα, με συρμάτινες χορδές), δυσκολεύεται να ανταποκριθεί στις απαιτήσεις των οργάνων με τα οποία καλείται να συμπράξει σε μια σκηνή, κυρίως γιατί τα τεχνικά της χαρακτηριστικά δεν το επιτρέπουν: η χρήση των μικροφώνων ώστε να ακουστεί μια ακουστική κιθάρα δεν αποδίδει ικανοποιητικά ή ισάξια αποτελέσματα. Αντηχήσεις, βουητά και κακή απόκριση λόγω του φορτωμένου (ηχητικά) περιβάλλοντος επάνω στη σκηνή, καθιστούν δύσκολη της επιβίωση της ακουστικής κιθάρας. Μια ανορθόδοξη λύση, που λύνει τα χέρια των απανταχού μουσικών, έρχεται από ένα ιδιοφυή μηχανικό, τον Charle Kaman, ιδρυτή της Ovation.
O Kaman, ιδιοκτήτης εταιρίας κατασκευής ελικοπτέρων από το 1945 αλλά και εταιρίας μικροηλεκτρονικής, ενσωματώνει εντός της κιθάρας και κάτω από τον καβαλάρη, ένα πιεζοηλεκτρικό σύστημα (κρύσταλλοι χαλαζία), το οποίο έχει την ιδιότητα να μετατρέπει τις δονήσεις των χορδών σε ηλεκτρικό σήμα. Το σήμα αυτό, ενισχύεται με τη βοήθεια μιας μπαταρίας (προενίσχυση) και μεταφέρεται στην κονσόλα ήχου για να αποδοθεί στα ηχεία αυτούσιο, δίχως έξωθεν παρεμβολές. Ο Kaman, έχοντας στο βάθος του μυαλού του αυτό το πρότυπο οργάνου, κατευθύνει τις προσπάθειές του για να κατασκευάσει ένα όργανο το οποίο θα εστιάζει περισσότερο στις τεχνικές προδιαγραφές που καλείται να καλύψει και όχι για να αντικαταστήσει το υπάρχον κατεστημένο.
Μέσω εργαστηριακών μελετών, διαπιστώνει πως ένα παραβολικό ηχείο κιθάρας λειτουργεί πιο αποτελεσματικά ηχητικά από ένα κλασικό καλούπι, αφού το παραβολικό ηχείο λειτουργεί αμφιθεατρικά, ενισχύοντας τον ήχο του οργάνου. Έτσι, αφαιρεί τα πίσω και πλαϊνά ξύλινα μέρη της κιθάρας και τα αντικαθιστά από ένα ανθεκτικότατο κράμα ινών από fiber glass, το διάσημο bowl Lyracord, που υποστηρίζει άρτια την τεχνική εξέλιξη. Έτσι, προκύπτει η πρώτη ηλεκτροακουστική κιθάρα. Έτος: 1966.
 |
| Charlie Kaman & Marceau (πηγή Ovation) |
Με τα χρόνια και προκειμένου να καλύψει τις ανάγκες / απαιτήσεις των μουσικών, διαμορφώνει το bowl σε τρία μεγέθη: shallow (λεπτό), mid-depth (μεσαίο) και deep (βαθύ):
 |
| Ovation bowl (πηγή Ovation) |
Ο Νταλάρας, ως μουσικός, δεν θα μπορούσε να αγνοήσει αυτή την επανάσταση. Η κιθάρα είναι το βασικό εργαλείο της δουλειάς του και προκειμένου να την κάνει ευκολότερη, καταφεύγει στην Ovation προκειμένου να καλύψει τις απαιτήσεις της δουλειάς του.
Ovation Electric Artist 1621-4
(παραγωγή 1971 – 1983)
Πρόκειται για την πρώτη (αυτού του τύπου) ακουστική κιθάρα που βλέπουμε να κρατά σε φωτογραφίες εκείνης της δεκαετίας. Τη χρησιμοποιεί στο Θεμέλιο και φαίνεται μερικώς (αν δε με γελούν τα μάτια μου) και στο εξώφυλλο του δίσκου «Θέλω να τα πω», που κυκλοφόρησε το 1982. Προφανώς, αγοράστηκε στα μέσα της δεκαετίας του 1970.
Lyracord bowl, καπάκι από έλατο διαβάθμισης ΑΑ (πρωτότυπη ονομασία της Ovation), ταστιέρα από Αφρικανικό έβενο, μανίκι από πέντε συνολικά βέργες μαονιού και σφενδάμου και εσωτερική βέργα εντός του μανικιού για μεγαλύτερη σταθερότητα. Ενσωματωμένη προενίσχυση με ρυθμιστικό έντασης.
Φημολογείται πως η κιθάρα εκλάπη μέσα από το studio - ανεπιβεβαίωτο!
 |
| Ovation electric artist (διαφημιστική καταχώρηση της εποχής, προσωπική συλλογή) |
 |
| μπουάτ Θεμέλιο, 1975 (πηγή georgedalaras.com) |
Tιμή διάθεσης το 1971 : 429$. Το 1983 που αποσύρθηκε κόστιζε 715$.
Τιμή σήμερα: δύσκολο να βρεθεί σαν δεύτερο ή και τρίτο χέρι. Σε καλή κατάσταση πάντως μπορεί να "πιάσει" κάτι περισσότερο από 700€ - διαφορετικά, τα 500€ είναι μια τίμια... τιμή.
Country Artist 1624
(παραγωγή 1971-1984)
Αγοράστηκε και αυτή στα μέσα της δεκαετίας του 1970. Ένα υβρίδιο μεταξύ κλασικής και ακουστικής κιθάρας, με νάϋλον χορδές. Επειδή οι χορδές της κλασικής κιθάρας είναι πιο χοντρές σε σχέση με αυτές της ακουστικής, τοποθετούνται σε μεγαλύτερες μεταξύ τους αποστάσεις. Αυτό σημαίνει πως το συνολικό φάρδος της ταστιέρας αυξάνεται, προκειμένου να μην υπάρχει υπερκάλυψη μεταξύ των δακτύλων. Στην Οvation, κράτησαν τις αποστάσεις μεταξύ των χορδών όμοιες με αυτές τις κλασικής, μείωσαν όμως το φάρδος της ταστιέρας στα τελειώματα της, χαρίζοντας ένα σώμα μανικιού ελαφρώς στενότερο της κλασικής και εξασφαλίζοντας περισσότερη ευελιξία στο χέρι (φάρδος ταστιέρας κοντά στα 4,8 εκατοστά έναντι των σχεδόν 5,1 εκατοστών της κλασικής). Ακόμη, διατήρησαν το εύρος της ταστιέρας των ακουστικών κιθαρών (14 τάστα μέχρι το σώμα της κιθάρας), χαρίζοντας επιπλέον ηχητικό φάσμα.
 |
| Latin στο Εθνικό Στάδιο Βέροιας, 18/8/1988 (προσωπική συλλογή) |
Πρόκειται για ένα ξεχωριστό όργανο, όπου συνδυαζόταν αρμονικά το χαμηλό βάρος (λίγο κάτω από τα 2,5 κιλά συνολικά), το... μαλακό τάστο (λεπτό σχήμα, που σημαίνει ευκολότερο παίξιμο), ο γλυκός φυσικός ήχος και η στιβαρή κατασκευή. Σε κατ' ιδίαν συζήτηση, μου είχε πει πως τη χρησιμοποίησε κατά κόρον όταν ηχογράφησε τα Latin (μαζί με ακόμη μια κιθάρα, κλασική αυτή τη φορά, που λέγεται Ηashimoto). Ακούγεται επίσης στα σολο του "Μη μιλάς κινδυνεύει η Ελλάς". Την Artist τη βλέπουμε σε φωτογραφίες από την εποχή της Διαγωνίου, στο εξώφυλλο του "Ορφέα", διαπρέπει σε όλα τα βίντεο από τα μέσα της δεκαετίας του '70 (πχ στη "Μουσική Βραδιά" του Γ. Παπαστεφάνου) μέχρι και τα μέσα του 1993, με τελευταία "καταχώρηση" στις συναυλίες με τους Άγαμους Θύτες στο Αττικόν.
 |
| Λεπτομέρεια ροζέτας και καπακιού (προσωπική συλλογή) |
 |
| Artist 1624 (προσωπική συλλογή) |
 |
| Λεπτομέρεια ροζέτας και καπακιού (προσωπική συλλογή) |
Lyracord bowl πρωτότυπου μεγέθους Artist (λίγο πιο βαθύ από το shallow, λεπτότερο από το mid-depth), καπάκι από έλατο διαβάθμισης ΑΑ, ταστιέρα από έβενο, μανίκι από πέντε συνολικά βέργες μαονιού και σφενδάμου και ρυθμιστικό έντασης. Με σωστή ρύθμιση στην κονσόλα, ο ήχος της είναι υποδειγματικός, όπως φαίνεται στο παρακάτω βίντεο.
Τιμή διάθεσης το 1971: 429$.
Τιμή σήμερα: με λίγη τύχη (και αρκετή υπομονή στην αναζήτηση) μπορεί να βρεθεί σε καλή κατάσταση γύρω στα 700 - 800€. Οι βιαστικές αγορές "χτυπάνε" χιλιάρικο!
Βίντεο: El emigrante (Country Artist 1624)
Classic 1613
(παραγωγή 1973 – 1984)
Η οπτική της Ovation για την ηλεκτροκλασική κιθάρα: μανίκι κλασικής (φάρδος ταστιέρας στα 5,1 εκατοστά) και εύρος ταστιέρας στα 12 τάστα. Βαθύ ηχείο (deep bowl το ονομάζει η Ovation), που χαρίζει στο όργανο πιο πλούσιο φυσικό ήχο σε σχέση π.χ. με την Artist.
Καπάκι από έλατο, ταστιέρα από έβενο. Ρυθμιστικό έντασης. Έχει λεπτό μανίκι, που διευκολύνει την δακτυλοθεσία που χρησιμοποιεί ένας κλασικός κιθαρίστας. Λόγω όμως του μεγαλύτερου μεγέθους, αλλά και των τεχνικών χαρακτηριστικών (12 τάστα αντί 14, φαρδύτερο μανίκι), είναι πιο "δύσχρηστη" σε σχέση με την Country Artist, οπότε και δεν παρελαύνει σε τηλεοπτικές (συναυλιακές) εμφανίσεις. Μάλλον εξυπηρετεί ανάγκες στούντιο, όπως αυτή που βλέπουμε στο ακόλουθο βίντεο: https://www.youtube.com/watch?v=E8YmhPOphOw
Πιθανόν να αγοράστηκε μαζί με την Country Artist, γιατί τη βλέπουμε να κοσμεί τις φωτό που περιέχονται στο δίσκο «Οι Μάηδες οι ήλιοι μου» (1978).
 |
| οπισθόφυλλο των "Μάηδων" |
 |
| Oι Μάηδες οι ήλιοι μου (πηγή georgedalaras.com) |
Τιμή διάθεσης το 1971: 559$.
Τιμή σήμερα: από 400 έως και 850€. Βέβαια υπάρχουν κάποιες καταχωρήσεις των... 2500€, αλλά θεωρώ πως είναι υπερβολικά πολλά χρήματα, όταν κάλλιστα μπορούν να βρεθούν με λιγότερα χρήματα σύγχρονες εκδοχές του μοντέλου.
Guild
Ένα ολότελα άγνωστο όργανο, σε ό,τι αφορά τα χαρακτηριστικά του... Σκάφος τύπου dreadnought, πιο ογκώδες με άλλα λόγια από το κλασικό μέγεθος, που παράγει πιο γεμάτο ήχο και εικάζω πως χρησιμοποιείται κατά κόρον για ηχογραφήσεις στο στούντιο. Δυστυχώς, οι φωτογραφίες της εποχής δεν επιτρέπουν τίποτε περισσότερο, πέρα από τη φίρμα της εταιρίας. Ερώτημα παραμένει αν πρόκειται για την ίδια κιθάρα που βρίσκεται και στο εξώφυλλο του "Τραγουδιστή".
 |
Διαγώνιος 1979 (πηγή georgedalaras.com) |
Adamas 1687-9
(παραγωγή 1982-1997)
Ίσως πρόκειται για την κιθάρα με την οποία ταυτίστηκε στη συνείδηση του κόσμου περισσότερο από οποιαδήποτε άλλη στην καριέρα του. Στην κουβέντα που είχαμε κάνει, μου ανέφερε πως την αγόρασε στη Γερμανία, το 1982. Τη βλέπουμε τηλεοπτικά πρώτα στον Ορφέα, που μας καθηλώνει με την ομορφιά της και τον ξεχωριστό ήχο της. Ακολουθεί το ΟΑΚΑ και όλες οι εμφανίσεις ανά τον κόσμο, μέχρι και τον Ιούνιο του 1994, στο ΜΜΑ και την παράσταση «Και με φως και με θάνατον, ακαταπαύστως». Εμφανίστηκε ως έκπληξη το 2009 στη συναυλία του Κ. Μακεδόνα στο Λυκαβηττό (πηγή https://www.georgedalaras.com/sti-synavlia-tou-kosta-makedona/)
 |
| Λυκαβηττός, 19/6/2009 (πηγή georgedalaras.com) |
Θα χρειαστεί πάλι να καταθέσω λίγα, απαραίτητα λόγια για το χρονικό πλαίσιο: ο Bill Kaman, μετά από χρόνια εντατικών δοκιμών και πειραματισμών, παρουσιάζει το 1976, δέκα χρόνια μετά το συνθετικό bowl και το piezo, ένα πρωτότυπο κιθάρας που όμοιο του δεν είχε φτιαχτεί ποτέ ξανά: ανθρακονήματα στο καπάκι αντί για ξύλο.
Για να αντιληφθεί κανείς τη σκέψη του Kaman, χρειάζεται να κάνει μια (βαθιά) βουτιά σε κάποια τεχνικά στοιχεία: η καρδιά της ακουστικής κιθάρας είναι το καπάκι – είναι αυτό που δονείται, χρωματίζοντας τις αντηχήσεις των χορδών καθώς ενισχύονται από το σώμα της κιθάρας. Αν δοκιμάσετε να βάλετε τα χέρια σας πάνω στο καπάκι μιας κιθάρας την ώρα που κάποιος άλλος παίζει και επαναλάβετε αυτή τη διαδικασία αρκετές φορές, θα αντιληφθείτε μια μεγάλη διαφορά στη δυναμική της αντήχησης του οργάνου. Με λίγη παραπάνω προσοχή, μπορεί κάποιος να αντιληφθεί και κάτι ακόμα: πως, πέρα από την διακύμανση στην ένταση του ήχου, συντελείται και μια αλλαγή στο παραγόμενο ηχόχρωμα: ο ήχος γίνεται άλλοτε πιο μουντός, άλλοτε πιο βαθύς ή και πιο οξύς ή πιο θαμπός. Αυτό συμβαίνει γιατί το καπάκι διαμορφώνει και τον ήχο του οργάνου.
Από τα παραπάνω γίνεται αντιληπτό πως, "παίζοντας" κανείς με τα ξύλα του καπακιού (ποιότητα ξύλου, πάχος, στήριξη, τοποθέτηση κτλ), μπορεί να προσδώσει συγκεκριμένα ηχητικά χαρακτηριστικά στο όργανο του. Ένας απλός κανόνας λέει πως, για να αποκτήσει ένα όργανο αστραφτερά πρίμα χρειάζεται ένα δύσκαμπτο (χοντρό με άλλα λόγια) καπάκι, ενώ αντιθέτως, ένα λεπτό καπάκι είναι απαραίτητο για να χαρίσει ήχο με γεμάτα, ισχυρά μπάσα.
Η προσπάθεια να συνδυαστούν αυτά τα δυο αντίθετα χαρακτηριστικά είναι μια σπαζοκεφαλιά, ειδικά όταν πρέπει να συνυπολογιστούν και άλλες παράμετροι, όπως πχ η ακαμψία: τα καπάκια πρέπει τόσο λεπτά, όσο να μπορούν να αντέχουν την πίεση των συρμάτινων χορδών, που ανέρχεται γύρω στα 70 κιλά... είναι λογικό πως, όσο λεπταίνει ένα καπάκι, τόσο ελαττώνεται η αντοχή του. Οι κατασκευαστές αντιμετώπισαν αυτήν την απώλεια χρησιμοποιώντας εσωτερικά στηρίγματα (τα γνωστά καμάρια), ώστε να ενισχύσουν τα περισσότερο ευπαθή σημεία του καπακιού, προσέχοντας την ίδια στιγμή να μην αλλοιώσουν το ηχόχρωμα που αναζητούσαν να δώσουν στα όργανα τους.
 |
| παράδειγμα διάταξης καμαριών (πηγή Martin) |
 |
| παράδειγμα διάταξης καμαριών (πηγή Ovation) |
Το μειονέκτημα είναι πως οι προσθήκες αυτές επιβαρύνουν την όλη κατασκευή. Μια λύση ήταν ο πειραματισμός με το είδος του ξύλου, μια άλλη ήταν να "παίξουν με τα μεγέθη των σωμάτων των οργάνων, προσφέροντας πλήθος διαφορετικών διαμορφώσεων: jumbo, parlor, dreadnought κτλ. Ο Kaman πρότεινε τη δική του οπτική για το θέμα, διαπράττοντας ιεροσυλία: ανθρακόνημα!
Για λύσει το πρόβλημα του "δύσκαμπτου" καπακιού, αφαιρεί το βαρύ ξύλο και το αντικαθιστά από δυο φύλλα ανθρακονήματος, καταφέρνοντας να προσδώσει παροιμιώδη ακαμψία στο καπάκι. Το πλεονέκτημα του ανθρακονήματος είναι ότι πέρα από άκαμπτο, είναι πανάλαφρο και λεπτό: πάχους 0.005” της ίντσας το κάθε φύλλο (περίπου 0.013 εκατοστά). Τα δυο φύλλα κάνουν "σάντουιτς" μια λεπτή φλούδα σημύδας (πάχους 0.035” της ίντσας, περίπου 0.089 εκατοστά). Έτσι προκύπτει ένα υβρίδιο καπακιού, συνολικού πάχους λίγο κάτω από το 0.05” της ίντσας, δηλαδή 0.13 εκατοστά περίπου, όταν ένα ξύλινο καπάκι έχει το τριπλάσιο πάχος. Έτσι, με μια κίνηση κερδίζει το διπλό στοίχημα έναντι του βάρους και της ανθεκτικότητας.
 |
| Στα αριστερά, διακρίνεται το πάχος του ξύλινου καπακιού (Ovation Elite Standard) και δεξιά το όφελος που προκύπτει από τη χρήση του carbon (Ovation Adamas) (πρωτότυπη συλλογή) |
Το ανθρακόνημα (ουσιαστικά πρόκειται για ένα πλέγμα ινών άνθρακα, τα οποία δένονται μεταξύ τους, ψήνονται στους 400 βαθμούς Κελσίου και μορφοποιούνται σύμφωνα με τις κατασκευαστικές απαιτήσεις) είναι μεν ακριβότερο ως υλικό, η εξέλιξη του όμως στη χρήση της αεροναυπηγικής επιτρέπει και την αξιοποίηση του στην κατασκευή μιας, ακριβής σίγουρα, κιθάρας. Το 1982, η Adamas κοστίζει 2395$. Η λέξη, όπως είναι ήδη αντιληπτό, προέρχεται από την ελληνική λέξη «αδάμας», δηλαδή διαμάντι.
Αξίζει να σημειωθεί πως, η υιοθέτηση του ανθρακονήματος δεν είναι μία εύκολη υπόθεση. Την εποχή που ξεκινούν οι κατασκευαστικές και ηχητικές δοκιμές (εκεί γύρω στο 1973) το υλικό χρησιμοποιείται κυρίως από την NASA. (Το υλικό, σύμφωνα με το Ovationtribute.com είναι το Narmco Rigidite #5209 GSG). Η σκέψη του Kaman για την αξιοποίηση του σε μια κιθάρα είναι τόσο πρωτοποριακή, όσο και εξωφρενική, αφού έρχεται οχτώ (!) χρόνια πριν από την υιοθέτηση του κέβλαρ στην F1 και το έτος 1981, όταν και χρησιμοποιήθηκε στο παγκόσμιο πρωτάθλημα της F1 από την αγωνιστική ομάδα της McLaren.
Δεν μένει όμως μόνο εκεί, αλλά προχωρά λίγο πιο πέρα: οι πειραματισμοί του στο εργαστήριο, έδειχναν πως οι κιθάρες με τρύπα στο κέντρο (όπως όλες όσες κατασκευαζόταν μέχρι τότε), έχαναν ένα κομμάτι ξύλου από το καπάκι, το οποίο με τη σειρά του, προκαλούσε την απώλεια μιας επιπλέον περιοχής δόνησης, γεγονός που επηρέαζε τη δυναμική του οργάνου. Επιπλέον, λόγω της απώλειας αυτής της επιφάνειας, απαιτείτο επιπλέον εσωτερική στήριξη στο καπάκι, ώστε να αντέχει τα κιλά πίεσης των χορδών, με τα γνωστά επακόλουθα σε βάρος καπακιού κτλ.
Προκειμένου να λύσει το πρόβλημα της μειωμένης επιφάνειας που προκύπτει από την κεντρική τρύπα, αποφασίζει να "σπάσει" σε πολλά κομμάτια το κεντρικό ηχείο και να το μεταφέρει στην περιοχή εκείνη όπου η ταλάντωση του καπακιού είναι μικρότερη σε σχέση με το κέντρο. Έτσι, τοποθετούνται οπές εκατέρωθεν της ταστιέρας, τις οποίες σχεδιάζει σε σχήμα φύλλων δέντρου, χαρίζοντας μας τις γνωστές επωλέτες.
 |
| Οι επωλέτες της Adamas |
Ο Kaman δε σταματά εδώ: περιμετρικά του καπακιού δημιουργεί ένα ειδικό fiberglass περίγραμμα που λειτουργεί σαν αποσβεστήρας των ταλαντώσεων του καπακιού, γεγονός που σταθεροποιεί ακόμη περισσότερο την όλη κατασκευή, ενώ την ίδια στιγμή επιτρέπει ακόμη περισσότερες αρμονικές να παραχθούν, με μεγαλύτερη συγκριτικά με άλλα όργανα ένταση. Στο δια ταύτα;
Πρόκειται για ένα όργανο, που, στην πρώτη επαφή μαζί του, στέκεται στιβαρό στο χέρι σου. Η συνολική κατασκευή έχει κορυφαία στρεπτική ακαμψία, ανεπηρέαστη από θερμοκρασιακές μεταβολές και αυξομειώσεις υγρασίας και σταθερό ηχητικά σε κάθε περιβάλλον - tip για αυτούς που πρέπει να μετακινούνται συνεχώς (πάει κάπου το μυαλό σας; σωστά μαντέψατε...) Επιπλέον, φέρει ρυθμιζόμενη βέργα στο μανίκι για επιπλέον σταθερότητα και ρυθμισιμότητα αν απαιτείται να επέμβουμε (στα γρήγορα) στο ύψος των χορδών ή στα σέρβις του οργάνου. Το μανίκι, η ταστιέρα και ο καβαλάρης είναι φτιαγμένα εξ' ολοκλήρου από καρυδιά, ενώ φέρει υπέροχα σκαλίσματα σε καβαλάρη και καράουλο.
 |
| βέργα αλουμινίου εντός του μανικού (πηγή Ovation) |
Τρελό tip από τον σπουδαίο οργανοποιό Γιώργο Μάτσικα: η καρυδιά ως υλικό επιτρέπει αυτήν την επεξεργασία, γιατί δουλεύεται πιο εύκολα από τους οργανοποιούς, σε αντίθεση με το μαόνι που διαλύεται σε αντίστοιχη επεξεργασία. Πού είναι το πρόβλημα; θα αναρωτηθεί κάποιος. Η καρυδιά είναι πιο ακριβή από το μαόνι...
Το ηχείο είναι βαθύ, πρωτότυπου μεγέθους Adamas, ενώ τα κλειδιά επίχρυσα. Υπάρχουν δυο ρυθμιστικά στην προενίσχυση: έντασης και τονικότητας ήχου, ενώ κερασάκι αποτελεί η επιλογή για χρήση στερεοφωνικής εξόδου... Στο piezo εντός του καβαλάρη έχουν τοποθετηθεί έξι (!) διαφορετικοί κρύσταλλοι χαλαζία, γεγονός που παρέχει στο χρήστη τη δυνατότητα να χρησιμοποιεί διαφορετικές διαμέτρους χορδών, δίχως να υπάρχει πρόβλημα ισορροπίας στην έξοδο του προενισχυτή.
Χαρακτηριστικότατος ο φυσικός ήχος της, με γεμάτα, βαθιά μπάσα, ισορροπημένα μεσαία χωρίς κούφιες ή προεξάρχουσες συχνότητες και ευκρινή πρίμα, με μια μοναδική, αμείωτη ένταση σε όλο το μήκος της ταστιέρας. Συνήθως οι κιθάρες ξεχωρίζουν σε μια περιοχή συχνοτήτων και ισορροπούν σε κάποιες άλλες - στην περίπτωση της Adamas ξεχνάτε ότι ξέρατε: απόλυτη ισορροπία ήχου σε όλο το μήκος της ταστιέρας - κάτι αδιανόητο.
Συντελεστής αυτής της συμπεριφοράς είναι το βαθύ ηχείο, που, αν το αγκαλιάσεις σωστά με το σώμα σου, γίνεσαι αποδέκτης των αντηχήσεων. Το όργανο σε γεμάτα, ρυθμικά τέμπα λειτουργεί σαν τύμπανο, που δονούμενο "γεννά" συχνότητες με τέτοια ένταση που προξενεί κατάπληξη ακόμη και σε γνώστες...
Το μοντέλο δίχασε την κιθαριστική κοινότητα, αφού οι περισσότεροι κατασκευαστές και οργανοπαίκτες αφόρισαν την Adamas (και την εταιρία) ως κάτι "μη φυσικό", "πλαστικό", "μη συμβατό με τα δεδομένα των οργάνων" κτλ. Η αλήθεια είναι ότι o Kaman έκανε μια επανάσταση στο χώρο, αλλά αυτή δεν έγινε για να αναιρεθούν τα όσα ξέραμε μέχρι τότε - απλά, όλα πήγαν ένα βήμα παρακάτω. Και είναι γνωστό πως, αυτές οι "μικρές επαναστάσεις" είναι που έβγαλαν τα όργανα από τη στασιμότητα και τα έβαλαν σε μια αέναη διαδικασία εξέλιξης, με λαμπρά επιτεύγματα έως τώρα. Για να μην αναφερθώ στη συμβολή τους στη μουσική εξέλιξη. Ίσως σε ένα επόμενο άρθρο να γίνει μια σχετική αναφορά.
Στη δισκογραφία του Νταλάρα ξεχωρίζει σε πολλές δουλειές τη δεκαετία του 1980 - και ίσως και αργότερα, αλλά αυτό είναι προσωπική αίσθηση και όχι διασταυρωμένη διαπίστωση. Προεξέχει στο σόλο του "Το 'πες" (αν και ο ίδιος, αργότερα, θα εκμυστηρευτεί πως θα έπρεπε να είχε χρησιμοποιήσει την Artist σε εκείνο το σημείο, λόγω του latin ύφους του τραγουδιού), αλλά και στο ταξίμι του «Αχ ο μπαγλαμάς» στην ζωντανή ηχογράφηση στον Ορφέα. Ανάλογο ταξίμι πρέπει να έγινε στο ίδιο τραγούδι και στο ΟΑΚΑ, αλλά στο μοντάζ στο βίντεο μοιάζει να είναι κομμένο... κρίμα!!!
 | |
|
 |
| Προφίλ του καπακιού με μέρος του σώματος της κιθάρας (διαφημιστική καταχώρηση της εποχής, προσωπική συλλογή) |
 |
| Η πίσω όψη του ανθρακονημάτινου καπακιού με τη διάταξη των καμαριών που η Ovation ονοματίζει Quintad (διαφημιστική καταχώρηση της εποχής, προσωπική συλλογή) |
 |
| Το σκαλιστό καράουλο, σήμα κατατεθέν των Adamas (διαφημιστική καταχώρηση της εποχής, προσωπική συλλογή) |
 |
| Ο σκαλιστός καβαλάρης - διακρίνονται οι έξι κρύσταλλοι (διαφημιστική καταχώρηση της εποχής, προσωπική συλλογή) |
Τιμή διάθεσης το 1982: 2395$. Το 1997 που σταμάτησε η παραγωγή της, η τιμή της έφτασε τα 3099$ - όλα σε 6χορδη διαμόρφωση.
Τιμή σήμερα: μετά από έρευνα χρόνων, πρέπει να πω πως δεν υπάρχει ταβάνι. Για καλά διατηρημένα όργανα, δίχως χτυπήματα ή ραγίσματα - σπασίματα σε bowl ή άλλα σημεία, οι τιμές ξεκινούν από τα 2500 - 3000€ (στην καλύτερη περίπτωση) και φτάνουν μέχρι τις... 25000€, για περιπτώσεις οργάνων που ανήκαν σε καλλιτέχνες διεθνούς φήμης. Τα τελευταία χρόνια, οι περισσότερες αγγελίες έρχονται από κατάστημα στην Ιαπωνία, όπου έχουν συγκεντρωθεί (προφανώς μεταχειρισμένες) δεκάδες Adamas, οι οποίες επισκευάστηκαν με τη γνωστή Ιαπωνική εμμονή και πωλούνται σε άψογη κατάσταση, με τιμές πάνω από 3500€ έως και 6500€ - τιμές δίχως να υπολογίζονται τα μεταφορικά και το κόστος εκτελωνισμού.
Για εκείνους που δυσκολευόταν να αγοράσουν την Adamas,η Ovation παρουσίασε μετά από λίγο καιρό την Adamas II, η οποία ήταν κατά 600$ φθηνότερη και δεν έφερε σκαλίσματα σε καβαλάρη / καράουλο, ενώ είχε μανίκι από μαόνι. Με μια τέτοια μαύρη έπαιζε ο, επί τιμή πια, κιθαρίστας του Νταλάρα Χρήστος Ζέρβας. Για την ιστορία, να αναφερθεί πως ακολούθησαν και οικονομικότερες παραλλαγές με ξύλινο καπάκι (μοντέλα Elite, Elite Standard κτλ)
Η Adamas είναι διαθέσιμη στο επίσημο site της εταιρίας όπου διατίθενται τα ίδια μοντέλα, με σύγχρονες προενισχύσεις. Για τους λάτρεις του vintage, θα σύστηνα (χρόνια) υπομονή, διαρκή αναζήτηση και... εξοικονόμιση χρημάτων. Μπορεί το budget να είναι υψηλό, αλλά, πραγματικά, τέτοια όργανα δεν κατασκευάζονται άλλο.
Για εκείνους πάλι που θέλουν μια Adamas παρόμοια με του... "θείου", να τους ενημερώσω πως είναι εκνευριστικά δυσεύρετη. Πραγματικά σπάνια. Υπάρχουν αρκετές καταχωρήσεις με μπλε, κόκκινη, μαύρη και μπεζ απόχρωση αλλά όχι καφέ... Η μοναδική φορά που πέτυχα σε αγγελία μια καφέ Adamas ήταν το 2015, στο προαναφερθέν Ιαπωνικό site, με τιμή οργάνου 7100€...
Ας είναι. Όπως λέει και ένας καλός φίλος, "καφέ Adamas δικαιούται να έχει μόνο ο Νταλάρας".
Βίντεο: Una moneda le di (Adamas 1687-9)
 |
| Δεκαετία 80 (πηγή georgedalaras.com) |
Larrivee L72 (*)
(κατασκευή στις αρχές της δεκαετίας του 80)
Μια χειροποίητη ακουστική κιθάρα, δημιούργημα του Jean Larrivee, ενός Καναδού κατασκευαστή. Πρωτοεμφανίστηκε, τηλεοπτικά τουλάχιστον, στο Κατράκειο το 1983, στο αφιέρωμα για τον Βασίλη Τσιτσάνη και σε φωτογραφικά στιγμιότυπα στα παρασκήνια της προετοιμασίας για τις δυο συναυλίες του ΟΑΚΑ το 1983.
 |
| OAKA 1983 (πηγή georgedalaras.com) |
Έκτοτε, χρησιμοποιείται τακτικά μέχρι και σήμερα και κυρίως σε «ακουστικές» παραστάσεις, όπου οι συνθήκες επιτρέπουν το παίξιμο οργάνων με τη χρήση μικροφώνων, όπως το Μέγαρο Μουσικής, τα τηλεοπτικά studio ή τα studio ηχογραφήσεων.
 |
| Επί σκηνής Μεγάρου Μουσικής - διακρίνονται οι λεπτομέρειες στο καράουλο, την ταστιέρα και τον καβαλάρη |
Όργανο μεγάλων επιδόσεων, απαράμιλλης ποιότητας και κατασκευής. Μπορεί να είπα καλά λόγια για τις Adamas, εδώ όμως ανεβαίνουμε σε άλλη κατηγορία. Τα πραγματικά όργανα είναι τα ξύλινα, γιατί είναι αυτά που αντιπροσωπεύουν τον φυσικό ήχο της κιθάρας. Το μειονέκτημα είναι πως τα κοστολόγια ανεβαίνουν (πάρα) πολύ και, για μουσικούς που δεν έχουν την πολυτέλεια να αγοράζουν τέτοια όργανα ή οι απαιτήσεις της δουλειάς τους τα καθιστούν κατά κάποιο τρόπο “περιττά”, τέτοιου είδους όργανα είναι απλά αντικείμενο πόθου.
Η μοναδικότητα των ξύλων που φέρει και οι περιορισμοί που υπάρχουν πια στη χρήση ανάλογης ποιότητας ξύλων σήμερα, καθιστούν το όργανο αυτό ανεκτίμητο. Υπέροχα όστρακα παντού, με αποκορύφωμα τη φιλντισένια φιγούρα της νεράιδας που κοσμεί το καράουλο. Ταστιέρα από έβενο, καπάκι μάλλον από έλατο, indian rosewood στο πλάι και πίσω. Ο ίδιος, μου είχε πει πως «παίζει σαν πιάνο», όταν τον ρώτησα σχετικά. Και το διαπιστώνουμε όταν την ακούμε στο ταξίμι που κάνει στο τραγούδι "Καρδιά παραπονιάρα" στο δίσκο "Σαν τραγούδι μαγεμένο". Αριστούργημα!
Τα τελευταία χρόνια, την έχουμε δει και επί σκηνής σε ανοιχτούς χώρους (αφιέρωμα στον Τσιτσάνη στο Καλλιμάρμαρο το 2018) και πρόσφατα στο ΜΜΑ, στις παραστάσεις “Στους δρόμους του Ρεμπέτικου”. Χρησιμοποιώντας τα σύγχρονα συστήματα προενίσχυσης, τοποθέτησε κρύσταλλο στον καβαλάρη του οργάνου και πλέον μπορεί να την “βγάζει” και με καλώδιο… κι αυτό μαρτυρά πώς του αρέσει πολύ το στήσιμο του οργάνου...
 |
| Καλλιμάρμαρο 2018 (πηγή georgedalaras.com) |
Βίντεο: Νταμάρια Νίκαιας 1983 (Larrivee)
* Το ερωτηματικό στον υπότιτλο, μπαίνει γιατί ο κωδικός δεν είναι επιβεβαιωμένος. Στο Φεστιβάλ Λαϊκής Κιθάρας που έγινε το Μάιο του 2025 στη Θεσσαλονίκη είχα την ευκαιρία να τη δω από (πολύ) κοντά και να διαβάσω (φευγαλέα είναι η αλήθεια) την ταμπέλα που φέρει στο εσωτερικό της - τζίφος, γιατί δεν αναγράφεται κωδικός μοντέλου. Ίσως να υπάρχει τυπωμένος κάποιος κωδικός σε άλλο σημείο του οργάνου. Σε παλιότερη επικοινωνία με τη Larivee, ζητώντας κάποιες περισσότερες πληροφορίες, ο υπάλληλος προσδιόρισε τον κωδικό του μοντέλου ως L72, αλλά "με επιφύλαξη". Τα ένθετα όστρακα και η φιγούρα στο καράουλο, κάνουν το κάθε μοντέλο μοναδικό και για αυτό, δύσκολα αναγνωρίσιμο.
Custom legend 1619
(παραγωγή 1974 – 1984)
Η παραγωγή των ηλεκτροακουστικων οργάνων της Ovation χωριζόταν σε δυο κατηγορίες: αυτές με τις επωλέτες στο καπάκι (σειρές Adamas, Adamas II, Elite και Elite Standard - όλες made in USA) και αυτές με την τρύπα στο κέντρο (Custom Legend, Legend, Balladeer - όλες made in USA επίσης). Η Custom Legend, είναι το διαμάντι της σειράς Legend, όπου φέρει, επιπλέον της Legend, όστρακα στην περιφέρεια του σώματος του καπακιού, φιλντισένια κλειδιά, υπέροχες οστρακοειδείς φιγούρες στην ταστιέρα και σκαλιστό καβαλάρη.
Αν η Adamas ήταν το αποκορύφωμα της διάταξης με τις επωλέτες, τότε η Custom Legend αποτελούσε το αποκορύφωμα της κλασικής διάταξης, με εξέχουσες συνισταμένες την ποιότητα των ξύλων και την πιστότητα του ήχου. Το μοντέλο αποκτά μεγάλη δημοφιλία και από τον βιρτουόζο σολίστα Al di Meola, ο οποίος τη χρησιμοποιεί κατά κόρον και η Ovation δίνει το όνομα του σε μια ειδική έκδοση του μοντέλου.
 |
| O Al di Meola με το signature μοντέλο σε διαφημιστική καταχώρηση εποχής (προσωπική συλλογή) |
Βαθύ ηχείο, εβένινη ταστιέρα, καπάκι από έλατο, σκαλιστός καβαλάρης. Φέρει μόνο ρυθμιστικό έντασης / τόνου πάνω της και όχι κάποια ολοκληρωμένη προενίσχυση, επομένως είναι, σύμφωνα με την κωδικοποίηση της Ovation, το μοντέλο 1619 και είναι κατασκευής μεταξύ 1974-1984. Πιθανόν να αγοράστηκε στις αρχές ή στα μέσα της δεκαετίας του 1980. Δεν τη βλέπουμε σταθερά αλλά αποσπασματικά σε εμφανίσεις στα τέλη του 1980: στο Παλλάς με τον Ξαρχάκο, στο Σείριο του Χατζιδάκι, σε συναυλίες για την Κύπρο και στο Αττικόν με τον Παπακωνσταντίνου, από όπου και το ακόλουθο βίντεο:
Βίντεο: Μια φυσαρμόνικα που κλαίει (Custom Legend)
Γεγονός πάντως είναι πως έπαιζε με αυτήν στο Αττικόν το 1990 (ενώ στο τηλεοπτικό του Mega εμφανίζεται με την Adamas), αλλά και το αφιέρωμα στο Σταύρο Κουγιουμτζή, στο ΜΜΑ, το 1997, όπου την αξιοποιεί χρησιμοποιώντας ενσωματωμένο μικρόφωνο (!) και όχι το onboard πιεζοηλεκτρικό σύστημα.
Τιμή το 1974: 800$ και 1140$ το 1984
Τιμή σήμερα: πολύ σπάνια για να βρεθεί! Μόλις μια αγγελία στα χρόνια που την αναζητώ, με τιμή έναρξης τα 1600€.
Collectors 1994
(παραγωγή του 1994)
Κάθε χρόνο, η Ovation παράγει ένα συλλεκτικό μοντέλο, με αριθμημένα αντίτυπα. Για το 1994, παρουσιάστηκε ένα μοντέλο με τη μεγαλύτερη μέχρι σήμερα παραγωγή: 1769 μοντέλα αναφέρει η Ovation για την Collectors του 1994, αλλά αυτό αμφισβητείται από πολλούς και πρώτα από όλους από εμένα: το δικό μου μοντέλο, αριθμείται με το νούμερο 1770. Άγνωστο το serial number του δικού του μοντέλου.
Πρωτοεμφανίζεται στα γυρίσματα του βιντεοκλίπ «Κληρώθηκα» το 1994 και έπαιξε αδιάλειπτα μέχρι και τα τέλη του 2000, ίσως και αρχές του 2001 και περιστασιακά μέχρι το 2004 (Αίθριο των Μουσών). Σταθερή αξία στις εμφανίσεις του, με υπέροχους χρωματισμούς όταν φωτιζόταν από τους προβολείς. Πρόκειται για ένα όργανο με ένα ισορροπημένο φυσικό ήχο, γεμάτο μανίκι και υπέροχη μασίφ αίσθηση όταν την έχεις στα χέρια σου, παρόλο που, θεωρητικά, υστερεί σε φυσικότητα λόγω του bowl. Έχει όμως μεγάλη δυναμική και ευκρίνεια σε κάθε της νότα. Το αποκορύφωμα για τους plug-in μουσικούς είναι η προενίσχυση Optima - state of the art για την εποχή εκείνη: 4 band eq, φίλτρο anti feedback και ενσωματωμένο χρωματικό κουρδιστήρι, με έξοδο jack ¼ και XLR.
 |
| στην Ιερά Οδό (πηγή georgedalaras.com) |
Έβενος στην ταστιέρα, το καράουλο και τον καβαλάρη, συνδυασμός μαονιού και εβένου στο μανίκι, εβένινα κλειδιά στο καράουλο και καπάκι από έλατο διαβάθμισης ΑΑΑ. Επιπλέον φέρει jumbo τάστα, που χαρίζουν μια ξεχωριστή αίσθηση στο παίξιμο και παρατείνουν (ή να πω καταργούν; ) τα διαστήματα μεταξύ των service του οργάνου. Βαρύτερη συγκριτικά κατασκευή (ξεπερνά τα 2,6 κιλά), είναι όμως ένα ολοκληρωμένο όργανο, που στέκεται αξιοπρεπέστατα στη σκηνή. Με καλό σετάρισμα από γνώστη είναι βασίλισσα!
 |
| Collectors 1994 (προσωπική συλλογή) |
 | ||
| Η ένθετη στο καπάκι ροζέτα της Collectors 1994 (προσωπική συλλογή) |
 |
| Η επίχρυση ετικέτα της Collector's, όπου φαίνεται και ο αριθμός σειράς (προσωπική συλλογή) |
 |
| Optima preamp - μια μικρή κονσόλα on board (προσωπική συλλογή) |
 | ||
Εβένινη προσωπίδα στο κάραουλο και κλειδιά (προσωπική συλλογή)
Τιμή διάθεσης το 1994: 1700$ Τιμή σήμερα: λόγω της μεγαλύτερης παραγωγής, οι τιμές των μεταχειρισμένων ξεκινούν από χαμηλά: 850€ για τα όργανα σε ικανοποιητική κατάσταση, 1300€ για εκείνα που είναι σε άψογη . Της αξίζει μια δεύτερη ματιά! |
Βίντεο: Βρέχει στη φτωχογειτονιά (Collector's 1994)
Yamaha APX20-D
(παραγωγή 1987 έως σήμερα)
Ένα όργανο "σειράς", πολύ ιδιαίτερο όμως, λόγω του antique stain sunburst χρώματος. Ιαπωνικής κατασκευής, που με εκπλήσσει όταν εμφανίζεται το 1993. Παρέμεινε για λίγο καιρό (συνεχόμενα από τα μέσα του 1993 έως το 1995), με μια έκτακτη φωτογραφική εμφάνιση στο εξώφυλλο του "Νυχτερινού περίπατου στην Ιερά Οδό" και μια τηλεοπτική στο εορταστικό της ΕΡΤ για τη νέα χιλιετία.
Πλαϊνά και πίσω μέρη φτιαγμένα από sycamore, καπάκι από έλατο. Μανίκι από αφρικανικό μαόνι και εβένινη ταστιέρα. Το D σημαίνει πως η κιθάρα φέρει ένα ελαφρώς πιο βαθύ σώμα από τις υπόλοιπες της σειράς APX, χαρίζοντας την πιο πλούσιο (συγκριτικά) φυσικό ήχο. Οβάλ τρύπα στο καπάκι και ασύμμετρη κοψιά στον καβαλάρη.
Σε ό,τι αφορούσε τα ηλεκτρονικά της, είχε stereo έξοδο, με σένσορες στον καβαλάρη και εσωτερικά και δυνατότητα διαχωρισμού του σήματος των χορδών σε left - right. Είναι η εποχή που η ηλεκτρονική καλπάζει και οι εταιρίες κάνουν... παπάδες!
Την κιθάρα την είχα δει πριν από χρόνια στο εργαστήρι του Γιώργου Μάτσικα. Έπαιξα λίγο, διαπιστώνοντας την ευκρίνεια των ψηλών της, παρόλο τις πολύ ταλαιπωρημένες της χορδές. Ο ίδιος ο Νταλάρας μου είχε αποκαλύψει πως είχε χαλάσει το onboard σύστημα stereo και έψαχνε τρόπο για να το διορθώσει...
 |
| Λυκαβηττός 1993 (πηγή www.georgedalaras.com) |
Τιμή σήμερα: σε μεταχειρισμένο, βρίσκεται πάνω από τα 1000€. Η... Νταλαρικιά πωλήθηκε πριν λίγα χρόνια λίγο πάνω από τα 1500€...
Βίντεο: Μη γυρίζεις πια (Yamaha APX20-D)
Buscarino starlight nylon
(custom κατασκευή, μάλλον του 1993)
Πρωτοεμφανίζεται στη συναυλία με τους Άγαμους Θύτες στο Κατράκειο το Σεπτέμβρη του 1993 και παραμένει στη σκηνή μέχρι και το 2006. Επί σκηνής, παίρνει τη θέση της Country Artist, που «αποστρατεύεται» μετά από σχεδόν μια εικοσαετία.
Ένα οπτικό κομψοτέχνημα, μια υπέροχη δημιουργία του John Buscarino, ο οποίος φτιάχνει όργανα - έργα τέχνης. Ένας μικρός κατασκευαστής, με μικρή παραγωγή και αυτομάτως μεγάλη προστιθέμενη αξία στα όργανά του, τα οποία "χτίζονται" στις ανάγκες του πελάτη.
Nylon χορδές, flat κατασκευή βάθους μόλις 2" και εβένινη ταστιέρα πλάτους 1 και 7/8". Maple καπάκι, που μας χαρίζει τις ανταύγιες που φαίνονται στις φωτό. Βέργα μανικιού δυο δρόμων και ρυθμιστικά έντασης και τόνου πάνω στο καπάκι, σε στυλ ηλεκτρικής κιθάρας.
Ένα πραγματικά σπάνιο κομμάτι που είναι δυσεύρετο και, όποτε βρεθεί, πωλείται ακριβά.
Βίντεο: Historia de un amor (Buscarino)
 |
| Ιερά Οδός (πηγή www.georgedalaras.com) |
Collectors 1997
(παραγωγή 1997)
Η ίδια κατασκευαστική φιλοσοφία με την Collectors του 1994. Η Ovation, ακολουθώντας την τακτική του λανσαρίσματος νέων τεχνολογικών προτάσεων σε κάθε μοντέλο της σειράς Collectors , συνδύασε το σώμα από ένα μικρό κιθαρόνι (parlor) και ενσωμάτωσε πάνω του ένα touch sensitive σένσορα για να ρυθμίζεται η ένταση της ενσωματωμένης προενισχύσης. Το eq είναι προρυθμισμένο. Την είδαμε πιο πολύ σε φωτό εκείνη την περίοδο: στο εξώφυλλο του single "Νταλάρας - Φραγκούλης στην Ιερά Οδό", στο Μέγαρο Μουσικής για το αφιέρωμα στον Τσιτσάνη το 2001 και ζωντανά στην τελευταία ευρωπαϊκή περιοδεία για το Ρεμπέτικο τραγούδι το 2014.
Μανιτζέβελο όργανο, με πολύ όμορφα χαρακτηριστικά. Έβενος στην ταστιέρα, καπάκι από έλατο, πενταπλό μαόνι στο μανίκι, 12 τάστα, με βάρος κατασκευής στα 2,2 κιλά. Άγνωστος και εδώ ο αριθμός της σειράς.
 |
| Η collectors του 1997 (διαφημιστική καταχώρηση της εποχής, προσωπική συλλογή) |
 |
| Το καράουλο της κιθάρας (διαφημιστική καταχώρηση της εποχής, προσωπική συλλογή) |
 |
| Οι διαβαθμίσεις της έντασης του οργάνου (διαφημιστική καταχώρηση της εποχής, προσωπική συλλογή) |
 |
| Επί σκηνής με την Collector's του 1997 (φωτό Alona Azaria) |
Βίντεο: Μη μου θυμώνεις μάτια μου (Collectors 1997)
Adamas CVT
(παραγωγή 1999-2008)
Η νέα γενιά των Adamas. Το σαγρέ καπάκι γίνεται λείο, ενώ στη λογική των Adamas II, απομακρύνονται τα σκαλίσματα από τον καβαλάρη και το καράουλο. Το συγκεκριμένο μοντέλο είναι προ-παραγωγής και είναι εμπνεύσεως του Sam Stathakis, καθώς φέρει στο δωδέκατο τάστο, σε ένθετο inlay, την ετικέτα "G Dalaras".
Ουσιαστικά αντικαθιστά επί σκηνής την Collectors του 1994. Φέρουν την ίδια προενίσχυση Optima. Ο ήχος της είναι... Adamas, μόνο που δεν έχει τον όγκο της πρώτης γενιάς - λογικό αν αναλογιστούμε το μεσαίου μεγέθους bowl και το cutaway σώμα. Δυνατός όμως σε κάθε νότα της ταστιέρας και με έντονο sustain. Επίσης, σε σχέση με την Collectors που αντικαθιστά, είναι και μισό κιλό ελαφρύτερη: στα 2,1 κιλά μόλις!
Έβενος στην ταστιέρα και τον καβαλάρη, πενταπλό μαόνι στο μανίκι. Ένα κατασκευαστικό - και οπτικό - αριστούργημα, με το καπάκι, λόγω των ανθρακονημάτων και του παιχνιδίσματος του φωτός, να αλλάζει συνεχώς χρώματα: από σκούρο μπλε σε πράσινο και μαύρο.
 |
| Κάτοψη (προσωπική συλλογή) |
 |
| Κάτοψη (προσωπική συλλογή) |
 |
| Στο FIX το 2001 (προσωπική συλλογή) |
 |
| Το εβένινο καράουλο με τα επίχρυσα κελιδιά (προσωπική συλλογή) |
 |
| Optima preamp (προσωπική συλλογή) |
Τιμή διάθεσης το 1999: γύρω στα 2500$.
Τιμή σήμερα: για άψογη κατάσταση υπολογίστε γύρω στα 2500€. Για εμφανώς μεταχειρισμένες μπορείτε να τη βρείτε και στα 1500€! Ευκαιρία!
Βίντεο: Με βάρκα της Ελλάδα (Adamas CVT)
Country artist 6773
(παραγωγή 1995 -2001)
Η νέα γενιά της Country Artist, με νέα προενίσχυση. Ελαφρύ όργανο, με σταθερό μανίκι και ισορροπημένο ήχο, αναλογικά των τεχνικών του χαρακτηριστικών. Αντικαθιστά τη Buscarino μέχρι και το 2008. Τη βλέπουμε και στο "Αφιέρωμα στον Σταύρο Κουγιουμτζή" στο Ηρώδειο το 2008.
Μοντέλο σειράς, με εβέβινη ταστιέρα και πενταπλό μαόνι στο μανίκι, καπάκι από έλατο και προενίσχυση OP-X (όμοια με την Optima, δίχως το κουρδιστήρι).
 |
| Κάτοψη της 6773 (προσωπική συλλογή) |
 |
| OP-X preamp (προσωπική συλλογή) |
 |
| Ηρώδειο 2008 - αφιέρωμα στον Στ. Κουγιουμτζή (πηγή www.georgedalaras.com) |
Τιμή το 1995: 1500$, το 2005 έφτασε τα 1850$.
Βίντεο: Hasta Siempre (Country Artist 6773)
Custom Legend GR flag
(πρωτότυπο παραγωγής 2004)
Πρόκειται για την εκσυγχρονισμένη εκδοχή της Custom Legend της δεκαετίας του 1980, με τη γαλανόλευκη χρωματισμένη στο καπάκι. Η εταιρία είχε παραγάγει 3 μοντέλα με αυτό το σχέδιο, με αφορμή τους Ολυμπιακούς Αγώνες που διοργανώθηκαν στη χώρα μας. Είχαν γίνει σκέψεις ώστε να παρουσιαστεί στην τελετή Έναρξης ή Λήξης, αλλά τελικά δεν κατέστη αυτό δυνατό λόγω της σκηνοθεσίας. Την είδαμε όμως στη συναυλία του Ρίου Αντιρρίου, τον Ιούλιο του 2004.
Kαπάκι από έλατο, πενταπλό μαόνι στο μανίκι, έβενος στην ταστιέρα και νέα προενίσχυση Οp50.
 |
| Op50 preamp (προσωπική συλλογή) |
 |
| Ovation Custom Legend GR flag (φωτό Sam Stathakis) |
Η μετάβαση στο επόμενο βήμα
Martin DX-1
Ένα απλό μοντέλο σειράς, όχι κάτι ιδιαίτερο, αν αναλογιστούμε την τριβή με τα παρελθόντα όργανα. Φυσικά και η Martin δεν είναι καμία τυχαία εταιρία (παραμένει ο Νο. 1 κατασκευαστής κιθαρών στον κόσμο, με ιστορία από το... 1833 και αμέτρητες καταχωρημένες πατέντες). Εντούτοις, η μετάβαση, αποτελεί το σημείο καμπής θα λέγαμε, όπου οι Ovation πηγαίνουν στην άκρη και εμφανίζονται όργανα που πλέον συνεργάζονται καλύτερα με την εξέλιξη - επανάσταση που έχει συντελεστεί στον ήχο: μέχρι τώρα, οι μουσικοί άκουγαν τις φωνές και τα όργανα τους, μέσω ηχείων (μόνιτορ) που στηνόταν πλάι τους. Αυτό, είχε ως αποτέλεσμα, το δημιουργούμενο ηχητικό πεδίο να περιορίζει την ασύστολη χρήση μικροφώνων - ειδικά σε μη ανάλογα εξοπλισμένους χώρους. Η μετάβαση από τα μόνιτορ στα in-ear ακουστικά, όπου ο κάθε μουσικός ακούει ό,τι θέλει από τα όργανα της ορχήστρας και στην ένταση που το επιθυμεί δίχως να ενοχλεί τους γύρω του, αποφορτίζει το «πατάρι» από όλα αυτά τα ηχητικά πεδία. Έτσι, ανοίγει ο δρόμος ώστε να μπουν μικρόφωνα εντός των οργάνων και να αποδοθεί πιο αυθεντικά ο φυσικός τους ήχος.
Στην πραγματικότητα, οι νέες προενισχύσεις δέχονται δυο σήματα: έναν από το εσωτερικό μικρόφωνο της κιθάρας και έναν από τον καβαλάρη. Στο τέλος, δίνεται η επιλογή στο χρήστη να "μιξάρει" τα δυο σήματα, σύμφωνα με τις απαιτήσεις του. Όσο πιο "ήσυχο" το πατάρι, τόσο πιο πολύ μικρόφωνο στην τελική μίξη και έτσι καλύτερα προσεγγίζεται ο φυσικός ήχος.
Η Martin, μέσω της προενίσχυσης που φέρει τα παραπάνω χαρακτηριστικά, προσφέρει αυτή τη δυνατότητα και μπορεί, μέσω των εξελιγμένων ηλεκτρονικών (σε κονσόλες ήχου και περιφερειακά) να χαρίσει έναν πιο καθαρό ήχο.
Χρησιμοποιείται για λίγα χρόνια και μετά περιστασιακά μέχρι και το 2015.
 |
| Πρέσπες 2008 (φωτό Θοδωρής Χαϊκάλης) |
Βίντεο: Παραπονεμένα λόγια (Μartin DX-1)
κλασική κιθάρα Αφων Κουκουρίγκου
Μια χειροποίητη κλασική κιθάρα που εμφανίζεται (σε φωτογραφίες) το 2007. Νομίζω πως την πρωτοείδα στο πρόγραμμα των παραστάσεων "Όλα από την αρχή", στο Παλλάς το 2007. Δυστυχώς δεν υπάρχουν άλλες πληροφορίες.
Για την ιστορία, οι Αδελφοί Κουκουρίγκου έχουν μια μικρή επιχείρηση στο Σιδηροχώρι Σερρών, με μικρή παραγωγή, που όμως παράγει πρωτοποριακά κατασκευαστικά μοντέλα: παραβολικά ηχεία, κυψελωτά καμάρια και ένα σωρό άλλες ιδέες, που προσελκύουν καλλιτέχνες παγκόσμιου βεληνεκούς, όπως ο Al Di Meola...
 |
| πηγή georgedalaras.com |
Οι Αφοι Κουκουρίγκου επιβεβαιώνουν κατά κάποιον τρόπο τη φιλοσοφία των "επαναστατών" δημιουργών (όπως ο Kaman), στη λογική πως η κιθάρα δε σταματά να εξελίσσεται ποτέ.
Βίντεο: Ένας κόμπος η χαρά μου
Taylor NS72ce
(παραγωγή 2002 - 2009)
Η Taylor (η τρίτη εταιρία που διακρίνεται παγκοσμίως μαζί με τις Larrivee και Martin στο θέμα ακουστική κιθάρα) αντικαθιστά το κλασικό πιεζοηλεκτρικό σύστημα και υιοθετεί τόσο μικρόφωνα εντός του ηχείου της κιθάρας, όσο και αισθητήρες περιφερειακά του εσωτερικού. Χαράς ευαγγέλια με άλλα λόγια για τους λάτρεις του φυσικού ήχου και ο Νταλάρας δεν θα μπορούσε να αποτελέσει εξαίρεση.
Ηλεκτροκλασική κιθάρα, ξύλινη μασίφ κατασκευή, με Indian Rosewood σε πλαϊνά και πλάτη, έβενο στην ταστιέρα και κέδρο στο καπάκι.
 |
| Στη σκηνή του Gazarte με την κλασική της Taylor (φωτό Alona Azaria) Τιμή διάθεσης σήμερα: μόνο μεταχειρισμένη και σίγουρα (ενίοτε και πολύ) πάνω από τα 1500€. |
Βίντεο: Καραντί (Taylor NS72ce)
Taylor 314 & 314ce
Το ζευγάρι της NS72ce, σε συνέχεια της φιλοσοφίας "μια ηλεκτροκλασική και μια ηλεκτροακουστική επί σκηνής". Η προσέγγιση του κωδικού, έγινε με βάση τα οπτικά χαρακτηριστικά του οργάνου, λόγω αδυναμίας προσέγγισης (αναθεματισμένες τάπες!). Πιθανόν να πρόκειται για την 314, σε δυο εκδοχές: cutaway και full body (στη φωτό το full body). Έλατο στο καπάκι, σαπέλι στα πλαϊνά και πίσω και έβενος στην ταστιέρα.
 |
| Στη σκηνή της Ιεράς Οδού (φωτό Alona Azaria) |
Τιμή σήμερα: γύρω στα 2500$.
Βίντεο: Σε ευλογημένη μέρα (Taylor 314)
Camps NAC-2
Η τελευταία στάση, που κρατά αρκετό καιρό. Μια ελαφριά κατασκευή, με μασίφ όμως ξύλα: Indian rosewood σε πλαϊνά και πίσω, καπάκι από κέδρο, ταστιέρα από έβενο και λεπτό σώμα. Η κατασκευή της θυμίζει λίγο τη φιλοσοφία της Buscarino. Πολύ καλό πιεζοηλεκτρικό σύστημα που παντρεύεται με τον ηχητικό εξοπλισμό του. Είναι ευκολόπαικτη και, το σημαντικότερο, όσο περνούν τα χρόνια: ελαφριά!
| Camps NAC-2 (πηγή georgedalaras.com) |
Βίντεο: Una moneda le di (Camps)
κιθάρα Δημήτρη Μούρτζινου
Αυτή η κιθάρα δεν έχει εμφανιστεί ποτέ επί σκηνής. Τη βλέπω όμως να τη σκαλίζει σε βίντεο που ανέβασε στα social media την περίοδο του κορονωϊού, όταν προλόγιζε το "Σε ευλογημένη μέρα" που είχε παίξει στο στούντιο.
Ο Δημήτρης Μούρτζινος (1857 - 1931) ήταν Έλληνας οργανοποιός, με καταγωγή από την Αίγινα. Θεωρείται ως ένας από τους σπουδαιότερους Έλληνες κατασκευαστές οργάνων. Ο Γιώργος Νταλάρας μου ανέφερε πως για το έργο του βραβεύτηκε στο Παρίσι στις αρχές του 20ου αιώνα.
Συμφωνα με τις πληροφορίες στο blog για τους Έλληνες Οργανοποιούς
https://greekluthiers.wordpress.com/2012/06/06/mourtzinos-fotografia/ ο Δημήτρης Μούρτζινος είχε κατάστημα το 1905 στην οδό Κολοκοτρώνη 67. Στον ανωτέρω σύνδεσμο υπάρχουν πλήθος πληροφορίες σχετικές με το έργο και τις διακρίσεις του.
Ερώτημα αν χρησιμοποιήθηκε ποτέ στο στούντιο. Θα είχε ενδιαφέρον να μάθω ότι συνέβη!
 |
| κιθάρα Δημήτρη Μούρτζινου |
Αντί επιλόγου
Προφανώς, όπως αναφέρθηκε και στην αρχή, η καταγραφή δεν τελειώνει εδώ... δε θα μπορούσε να τελειώσει εδώ, μιας που υπάρχουν πολλές ακόμη κιθάρες που έχω δει αποσπασματικά στα χέρια του (μοντέλα π.χ. της Takamine ή της Martin), δίχως να γνωρίζω αν πρόκειται για δικά του αποκτήματα ή αν είναι δανεικές για τις ανάγκες της στιγμής.
Υπάρχουν ακόμη όργανα που δεν είχαμε δει ποτέ και μας τα παρουσίασε με την αφορμή της κυκλοφορίας ενός έντυπου πριν λίγο καιρό. Υπάρχει ακόμη και ένα όργανο, μια κλασική κιθάρα, που σχεδίασε ο ίδιος και στέκεται στη σκηνή, πλάι σε έναν τεράστιο Έλληνα συνθέτη/μουσικό/τραγουδιστή/ερμηνευτή... O ίδιος ο Νταλάρας, μου έχει πει πως έχει 13 Ovation - εγώ μέτρησα 9 εδώ. Ίσως μια δωδεκάχορδη να αποτελεί ακόμη μια προσθήκη. Απομένουν όμως άλλες 3...
Είναι πάντως ενδιαφέρον το γεγονός πως μας εμφανίζει "ξεχασμένα" όργανα ανά περιόδους. Και αυτή του η νοοτροπία διατηρεί ζωντανή μια αίσθηση από τα παλιά: "με ποια κιθάρα παίζει;"
Είναι προφανές πως η καταγραφή αυτή δεν ολοκληρώνεται, όσο θα ανακαλύπτονται νέες προσθήκες. Ίσως ο ίδιος, κάποια στιγμή, να δώσει τις απαντήσεις στα ερωτήματα που μένουν ανοιχτά.
Περισσότερα: Γιώργος Νταλάρας - Πρώτα μουσικός
Γιώργος Νταλάρας - Ο τραγουδιστής
Σχόλια
Δημοσίευση σχολίου